با خودم هـسـتم خودِ حـقیقـی ، خودِ مجـازی …

خـودم ! آهـای تـو!

حق نداری به گونه ای رفتار کنی که دلی خاطرخواه تو شـود

حق نداری به گونه ای حرف بزنی که دیگری را متوجه خود کنی

مهم حقیقی یا مجـازی بودن دنیا نیسـت !

مهم این است که حق نداری دل دیگری را به دنبال خود

بکشانی!تـو تنهـایـی ؟ بـاش !

همدمـی نداری ؟ نداشتـه بـاش !

ازتنهایـی خسـته شـدی ؟ خسـته شده بـاش !

اما حق نداری با عشوه گری در دنیای حقیقی یا مجـازی ،

در زندگـی دیگـری خللی وارد کـنی !

آیا تاوان تنهایـی تو را یک خانواده باید بپـردازد ؟

مواظب بـاش !

مواظب رفتارت ! مواظب گفتارت ! مواظب دلت !

حق نداری درمحیط مجازی ازکلماتی استفاده کنی که دلی بلرزد

حق نداری به هربهانه ای با دیگری مزاح کنی !

حق نداری با رفتارهایت ؛ با کارهایت ؛ با نوشـته هایت و با ..

نظردیگـری را به خود جلـب کنی !

نـه ! حـق نـداری !

در تاکسی نشسته ای که ناگهان خانمی سوار می شود و کنار شما می نشیند و در آن لحظه بوی

عطر او تمام فضا را پر می کند و کم کم حال انسان را متغیر میکند و بفکر فرو میروی … تا بحال

اندیشیده ای که نظر اسلام راجع به عطر چیست؟ با اینکه طبق روایات پیامبر اکرم(ص)اولین کسی

است که عطر را به زنانه و مردانه تقسیم نموده است.[۱] و همچنین در تاریخ نقل شده است که

هزینه عطر رسول اکرم صلی الله علیه و آ له گاه بیش از خوراک ایشان بوده است. و ایشان با

مُشک، خود را خوشبو می‌فرمود،‌ چندان که مشک بر فرق سر حضرت، برق می‌زد و نیز خود را

با عطر خوشبو می‌کرد… [گاه بوی این عطر به اندازه‌ای بود] که در شب تاریک پیش از آنکه دیده

شود از بوی خوشش شناخته می‌شد؛ چنان که رهگذران می‌گفتند: این پیامبر است. [۲]

خودت را در آینه می بینی زیبا و آراسته … به خودت عطر می زنی و بیرون می روی؛ اما، آیا می

دانی بکار بردن عطر برای مردی غیر شوهر منع شده است[۳]؟ امام صادق(ع)می فرماید: اگر

زنی برای غیر شوهرش عطر آگین کند خداوند نمازش را نمی پذیرد تا غسل کند چنان که برای

جنابت غسل می کند؛ این غسل مستحب است. رسول خدا فرمود: هر زنی که خود را معطر و

خوشبو سازد و سپس از خانه بیرون رود همواره مورد لعنت حق خواهد بود تا هنگامی که به خانه

برگردد هر چقدر بازگشتن اش به طول انجامد. همچنین می فرماید: زنی که آرایش کرده و عطر

زده از خانه بیرون آید و شوهرش به این کار راضی باشد برای هر گامی که زن در بیرون خانه بر

می دارد خانه ای در اتش برای شوهر می سازد! [۴] البته این حکم مخصوص تنها زنان نمی باشد

و مردان نیز نمی توانند از عطر های استفاده کنند که دیگران را به حرام بیاندازد و محرک باشد.

آیا نظرت در مورد استفاده از عطر تغییر کرد؟

پی نوشت:
[۱]. شرح نهج البلاغه،‌ ابن ابی الحدید معتزلی، ۲۰ جلد در ۱۰ مجلد، ج ۱۹، ص ۳۴۱ و الکافی،‌ ج ۶، ص ۵۱۲
[۲]. مکارم الاخلاق، حسن بن فضل طبرسی، شریف رضی، ص ۳۴

در هر یک از چهار سوره “والنجم ، إقرأ، الم تنزیل و حم سجده “  یک آیه سجده است که اگر انسان بخواند یا گوش به آن دهد بعد از تمام شدن آن آیه باید فورا سجده کند و اگر فراموش کرد هر وقت یادش آمد باید سجده نماید.

اگر انسان موقعی که آیه سجده را می خواند از دیگری هم بشنود  چنانچه گوش داده دو سجده نماید و اگر به گوشش خورده یک سجده کافی  است .

در غیر نماز اگر در حال سجده آیه سجده را بخواند یا به آن گوش بدهد باید سر از سجده بردارد و دوباره سجده کند.

اگر آیه سجده را از کسی که قصد خواندن قرآن ندارد بشنود، یااز مثل گرامافون آیه سجده را بشنود، لازم نیست سجده نماید. ولی اگر ازآلتی که صدای خود انسان را می رساند بشنود، واجب است سجده کند.

در سجده ی واجب قرآن نمی شود بر چیزهای خوراکی و پوشاکی سجده کرد ولی سایر شرایط سجده را که در نماز است لازم نیست مراعات کنند.

در سجده واجب قرآن باید طوری عمل کند که بگویند سجده کرد.هرگاه در سجده واجب قرآن پیشانی را به قصد سجده به زمین بگذارد،اگر چه ذکر نگوید کافی است ، و گفتن ذکر مستحب است .

و بهتر است بگوید: “لااله الا الله حقا حقا لا اله الا الله ایمانا و تصدیقا لا اله الا الله عبودیة و رقا سجدت لک یا رب تعبدا و رقا لا مستنکفا و لا مستکبرا بل انا عبد ذلیل ضعیف خائف مستجیر”.

دختر بچه ای که به تکلیف رسیده است و قدرت بر روزه گرفتن ندارد چه کند؟

دختر من تازه به سن تکلیف رسیده است، اگر قدرت بر روزه نداشته باشد چه کند؟

انسان نمى‌تواند به سبب ضعف بدن، روزه را بخورد، ولى اگر ضعف او به قدرى است که معمولاً نمى‌شود آن را تحمل کرد، خوردن روزه اشکال ندارد.[1]

لذا درباره چنین بچه‌ای که به سن تکلیف رسیده باید گفت؛ اگر روزه، موجب ضعفی شده که نمی توان تحمل کرد و برای او مشقت و حرج داشته باشد، روزه نگیرد. ولى بعداً در صورت توانایی، باید قضا کند و اگر تا ماه رمضان سال بعد قضا نکند براى هر روز یک مُد طعام، کفاره تأخیر (تقریباً 750 گرم گندم یا مانند آن) به فقیر بدهد، مگر این‌که در تأخیر نیز معذور باشد.[2]

البته برخی از مراجع در این‌باره می‌گویند: «دختران پس از تمام شدن 9 سال قمرى بالغ مى‌شوند ولى اگر نتوانند بعضى از وظایف مانند روزه را بر اثر ضعف انجام دهند از آنها ساقط مى‌شود [و قضا ندارد] و به جاى آن براى هر روز یک مد طعام به فقیر ‌دهند».[3]

[1]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، 
[2]. ر.ک: فاضل لنکرانی،

برای سه چیز بعد از سلام نماز، انسان باید دو سجده سهو بجا آورد:

اول: آن که در بین نماز، سهوا حرف بزند.

دوم: آن که یک سجده را فراموش کند.

سوم: آن که در نماز چهار رکعتی بعد از سجده دوم شک کند که چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت.

و در دو مورد هم احتیاط واجب آن است که سجده سهو بنماید:

اول: در جایی که نباید نماز را سلام دهد، مثلا در رکعت اول سهوا سلام بدهد.

دوم: آن که تشهد را فراموش کند.

اگر انسان اشتباها یا به خیال این که نمازش تمام شده حرف بزند باید دو سجده سهو بجا آورد.

برای حرفی که از آه کشیدن و سرفه پیدا می شود، سجده سهو واجب نیست، ولی اگر مثلا سهوا آخ یا آه بگوید، باید سجده سهو نماید.

اگر چیزی را که غلط خوانده دوباره صحیح بخواند برای دوباره خواندن آن سجده سهو واجب نیست .

اگر در نماز سهوا مدتی حرف بزند و تمام آنها یک مرتبه حساب شود، دو سجده سهو بعد از سلام نماز کافی است .

اگر سهوا تسبیحات اربعه را نگوید یا بیشتر یا کمتر از سه مرتبه بگوید احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز دو سجده سهو بجا آورد.

اگر در جایی که نباید سلام نماز را بگوید سهوا بگوید: “السلام علینا و علی عباد الله الصالحین ” یا بگوید:  "السلام علیکم و رحمة الله و برکاته “باید دو سجده سهو بنماید، ولی اگر اشتباها مقداری از این دو سلام را بگوید، یا بگوید: “السلام علیک ایها النبی و رحمة الله و برکاته ” احتیاط مستحب آن است که دو سجده سهو بجا آورد.

اگر در جایی که نباید سلام دهد اشتباها هر سه سلام را بگوید دو سجده سهو کافی  است .

اگر یک سجده یا تشهد را فراموش کند و پیش از رکوع رکعت بعد یادش بیاید باید برگردد و بجا آورد.

اگر در رکوع یا بعد از آن یادش بیاید که یک سجده یا تشهد را از رکعت پیش فراموش کرده باید بعد از سلام نماز سجده یا تشهد را قضا نماید و بعد از آن دو سجده سهو بجا آورد.

اگر سجده سهو را بعد از سلام نماز عمدا بجا نیاورد معصیت کرده و واجب است هر چه زودتر آن را انجام دهد و چنانچه سهوا بجا نیاورد هر وقت یادش آمد باید فورا انجام دهد و لازم نیست نماز را دوباره بخواند.

اگر شک دارد که سجده سهو بر او واجب شده یا نه لازم نیست بجا آورد.

کسی  که شک دارد مثلا دو سجده سهو بر او واجب شده یا چهار تا، اگر دو سجده بنماید کافی است .

اگر بداند یکی از دو سجده سهو را بجا نیاورده باید دو سجده سهو بجا آورد و اگر بداند سهوا سه سجده کرده، باید دوباره دو سجده سهو بنماید.

 اگر در شماره ی رکعت نمازهای مستحبی شک کند چنانچه طرف بیشتر شک نماز را باطل می کند باید بنا را بر کم تر بگذارد، مثلا اگر در نافله صبح شک کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت باید بنا بگذارد که دو رکعت خوانده است و اگر طرف بیشتر شک نماز را باطل نمی کند، مثلا شک کند که دو رکعت خوانده یا یک رکعت ،به هر طرف شک عمل کند نمازش صحیح است 

 کم شدن رکن نافله را باطل می کند بنابر احتیاط واجب ،ولی زیادشدن رکن آن را باطل نمی کند، پس اگر یکی از کارهای نافله را فراموش کند و موقعی یادش بیاید که مشغول رکن بعد از آن شده باید آن کار را انجام دهد و دوباره آن رکن را به جا آورد،مثلا اگر در بین رکوع یادش بیاید که سوره را نخوانده باید برگردد و سوره را بخواند و دوباره به رکوع رود.

اگر در یکی از کارهای نافله شک کند خواه رکن باشد یا غیر رکن چنانچه محل آن نگذشته باید به جا آورد و اگر محل آن گذشته به شک خود اعتنا نکند.

اگر در نماز مستحبی دو رکعتی گمانش به سه رکعت یا بیشتر برود یا گمانش به دو رکعت یا کمتر برود باید به همان گمان عمل کند، مگر آن که موجب بطلان باشد که در این صورت گمان ،حکم شک را دارد، مثلا اگر گمانش به یک رکعت می رود احتیاطا باید یک رکعت دیگر بخواند.

اگر در نماز نافله کاری کند که برای آن سجده سهو واجب می شود یا یک سجده یا تشهد را فراموش نماید لازم نیست بعد از نماز سجده سهو یا قضای سجده وتشهد را به جا آورد.

اگر شک کند که نماز مستحبی را خوانده یا نه ، چنانچه آن نماز مثل نماز جعفر طیار وقت معین نداشته باشد بنا بگذارد که  نخوانده است و همچنین است اگرمثل نافله یومیه وقت معین داشته باشد و پیش از گذشتن وقت شک کند که آن را به جاآورده یا نه ، ولی اگر بعد از گذشت وقت شک کند که خوانده است یا نه ،به شک خود اعتنا نکند.

احکام حجاب آقایان

هر روز که می‌خواستم از خانه بروم بیرون، با پدر و مادرم سر لباس پوشیدن بحث داشتم.

پدرم می‌گفت: ” آخه پسر این چه لباس هاییه که تو می‌پوشی، مگه قحطی پارچه اومده که شما جوونا این لباسای تنگ و کوتاه رو می‌پوشید؟

آخه قباحت داره، خوب و بدی گفتن، حروم و حلالی گفتن.”

سر که برمی گرداندم، از آن طرف صدای مادرم می‌آمد، که با ناراحتی می‌گفت:

” شما پسرا خدا نکنه پولتون روی زمین بیفته و بخواهید آن رو از روی زمین بردارید، اونوقته که همه دل و رودتون می ریزه بیرون “

اما این دفعه دیگر از این بحث‌ها خسته شده بودم؛ در راه مدرسه، تصمیم گرفتم برای اینکه واقعاً بفهمم پوشیدن این تی‌شرت‌هایی که یک کم هم کوتاه است، از نظر شرعی اشکال دارد یا نه، بروم پیش مربی تربیتی مدرسه‌مان و این سوال را از ایشان بپرسم.

اگر در جایی پوشیدن لباس آستین کوتاه باعث مفسده‌ی خاص شود، اجتناب از آن واجب است. بحث دوم در مورد پوشیدن لباس‌هایی است که این روزها شما پسرها می‌پوشید و بعضاً قسمت‌های دیگر بدن مثلاً شکمتان معلوم می‌شود

آقای مربی جواب سوالم را این طور داد:

“ببین پسرم در مورد لباس آقایون دو بحث وجود دارد: یکی پوشیدن لباس آستین کوتاه در مقابل نامحرم که نظر مراجع در این مورد این است:

آیات عظام امام، تبریزی،خامنه‌ای، سیستانی، فاضل، مکارم: اشکال ندارد.(1)

آیة الله نوری: اگر مخالف عفت عمومی نباشد و در نظر افراد متشرع، منکر محسوب نشود، اشکال ندارد.(2)

آیة الله وحید خراسانی: اگر بداند زنان از روی تعمد و لذت به او نگاه می‌کنند، واجب است مرد لباس آستین دار بر تن کند و در غیر این صورت اشکال ندارد.(3)

آیات عظام بهجت و صافی: بنا بر احتیاط واجب، باید لباس آستین دار بر تن کنند.(4)

تبصره: اگر در جایی پوشیدن لباس آستین کوتاه باعث مفسده‌ی خاص شود، اجتناب از آن واجب است.

البته باید به این نکته توجه داشته باشیم که معنی پوشش در وقت خواندن نماز با معنای پوشش در اجتماع متفاوت است

بحث دوم در مورد پوشیدن لباس‌هایی است که این روزها شما پسرها می‌پوشید و بعضاً قسمت‌های دیگر بدن مثلاً شکمتان معلوم می‌شود:

آیة الله بهجت: لباسی برای مرد واجب است که تمام بدن او (غیر از مواضعی که در شرع بیان شده) را در مقابل نامحرم بپوشاند و اگر قسمتی از بدن غیر از آن مواضع( مانند شکم و…) مورد دید نامحرم قرار گیرد، حرام است.

آیة الله خامنه‌ای: پوشیدن لباس‌های کوتاه برای آقایان بین هم جنسانشان کراهت شدید دارد و در مقابل نامحرم جایز نیست.

در نماز برای آقایان پوشاندن عورت واجب است اما در جامعه باید عفت عمومی رعایت شود و نمی‌توان هر لباسی پوشید

آیات عظام سیستانی و شبیری زنجانی: اشکال ندارد.

آیةالله فاضل: این نوع پوشش از نظر شرعی اشکال ندارد ولی از جهت رعایت عفت عمومی باید هر چه بیشتر مراعات شود.

آیة الله وحید خراسانی: حرام است.

آیة الله نوری: این نوع پوشش در مقابل نامحرم جایز نیست ولی در غیر این صورت اشکالی ندارد.

آیة الله صافی: پوشیدن این نوع لباس‌ها در مقابل نامحرم جایز نیست (حرام است).

البته باید به این نکته توجه داشته باشیم که معنی پوشش در وقت خواندن نماز با معنای پوشش در اجتماع متفاوت است.

در نماز برای آقایان پوشاندن عورت واجب است اما در جامعه باید عفت عمومی رعایت شود و نمی‌توان هر لباسی پوشید.

پی نوشت ها :

1.مکارم استفتائات،ج1، س834 و تعلیقات علی العروة؛النکاح،م51؛ امام، استفتائات،

ج3، (احکام حجاب)،س14؛ فاضل، تعلیقات علی العروة،ج2، النکاح،م51؛تبریزی، استفتائات،س1519و صراط النجاة،ج1،س1487؛ خامنه‌ای، استفتاء،س551؛ سیستانی: دفتر.

2.نوری، استفتائات،ج1،س483.

3.وحید: دفتر

4.صافی، جامع الاحکام، ج2،س1722؛ بهجت، توضیح المسائل،م1933 و 1937.

5.در مسئله دوم از دفتر همه مراجع استفتاء شده است.

اصل وجوب پوشش‏

فقها با چشم پوشى از پاره‏اى اختلافات در كم و كيف پوشش، هيچ اختلافى در اصل وجوب آن بر بانوان در برابر مردان نامحرم ندارند و بى‏گمان اين حكم مورد اجماع همه علماى اسلام است؛ علامه حلى مى‏نويسد:

عورة المرأة جميع بدنها الا الوجه باجماع علماء الأمصار عدا ابابكر بن عبدالرحمن بن هشام؛ فانه قال: كلّ شى‏ء من المرأة عورة حتى ظهرِها، و هو مدفوع بالاجماع. أما الكفّان: فكالوجه عند علمائنا أجمع، و به قال مالك و الشافعى و الأوزاعى و أبوثور… وقال أحمد و داود: الكفّان من العورة؛⁽³¹⁾

بنابر اجماع دانشمندان شهرها، عورت زن عبارت است از همه بدن او به جز چهره، به جز ابابكر بن عبدالرحمن به هشام كه گفته است: همه بدن زن، حتى ناخن‏هاى او، عورت است. و اين سخن، به اجماع، مردود است. اما دو دست نيز از نظر همه علماى ما، مثل چهره است و فتواى مالك و شافعى و اوزاعى و ابوثور نيز همين است… ولى احمد و داود، گفته‏اند: دو دست از عورت است.

نيز در مبحث لباس نمازگزار از كتاب ارشاد الاذهان مى‏نويسد:

جسد المرأة كلُّه عورة عدا الوجه و الكفين و القدمين؛⁽³²⁾

همه بدن زن، جز چهره، دو دست و قدم‏هاى او، عورت است.

صاحب المحرر فى الفقه نيز هنگام بحث او وجوب پوشش عورت در نماز گفته است:

هى للرجل القبل و الدبر و البيضتان، و للمرأة و الخنثى جميع الجسد عدا الوجه و الكفين و القدمين؛ ⁽³³⁾

عورت در مورد مرد، عبارت است از شرمگاه پيش و پس و بيضتين و در مورد زن و خنثى، عبارت است از همه بدن جز چهره، دو دست وقدمها.

گرچه بحث اين فقها و ديگران در خصوص پوشش واجب در حال نماز است، ولى بايد گفت با توجه به دو نكته روشن، از نگاه فقها، وجوب پوشش در برابر مردان نامحرم در غير از حالت نماز امرى مسلم است، زيرا ايشان از يك سو در بيان مقصود خود، تعبير به «عورت» كرده‏اند و از سوى ديگر، بر وجوب پوشانيدن عورت از نامحرمان تاكيد نموده‏اند.

صاحب جواهر، پس از بيان دليل‏هاى فراوان بر وجوب پوشيدن عورت از ناظر محترم و حرمت نگريستن بدان مى‏نويسد:

و الحاصل ما دلّ على وجوب السترِ و حرمةِ النظرِ أكثرُ من أن يُحصى؛⁽³⁴⁾

فشرده سخن اين است كه آنچه بر وجوب پوشانيدن عورت و حرمت نگريستن بدان دلالت دارد، بيش از آن است كه به شمارش آيد.

البته چنان كه در متون فقهى نيز اشاره شده، تفاوت ميان پوشش در حالت نماز و غير حالت نماز، آن است كه قسم نخست، در هر حال واجب است، گر چه نمازگزار در معرض نگاه بيننده‏اى هم نباشد يا در مكانى تاريك به نماز بايستد، برخلاف قسم دوم كه مقصود از آن تحفظ و تستر از غير است، گرچه اين مقصود، با قرار گرفتن در مكان تاريك و مانند آن تحقق يابد.⁽³⁵⁾

عالمان فقه، در مبحث نكاح نيز بر حرمت نگريستن مردان به زنان نامحرم - - به غير از چهره و دستان آنان - اتفاق نموده‏اند. اين فتوا، اگر چه صراحتى در وجوب پوشش بر بانوان ندارد، ولى بنابراين‏كه اعانه بر حرام را حرام بدانيم يا اين‏كه در اين مورد، حرمت نگريستن را ملازم با وجوب پوشش در نظر بگيريم، مى‏توان حكم مزبور را به روشنى از آن برداشت نمود.

اقوال فقها در كتاب نكاح‏

شيخ در مبسوط مى‏نويسد:

لا تحلّ للأجنبىّ أن ينظر الى أجنبيّة لغير حاجة و سبب، فنظره الى ما هو عورة منها محظور، و الى ما ليس بعورة مكروه، و هو الوجه و الكفّان؛⁽³⁶⁾

مرد نمى‏تواند بدون حاجت و سبب، به زن نامحرم بنگرد. نگريستن او به قسمت‏هايى از بدن او كه عورت است، حرام و به آن قسمت كه عورت نيست يعنى چهره و دو دست، مكروه مى‏باشد.

ابن ادريس حلى نيز مى‏گويد:

لا يجوز للرجل الأجنبى من المرأة أن ينظر أليها مختاراً، فأماالنظر اليها لضرورة أو حاجة، فجائز؛⁽³⁷⁾

براى مرد جايز نيست در حالت اختيار، به زن نامحرم بنگرد، ولى نگريستن به او به سبب ضرورت يا حاجت، رواست.⁽³⁸⁾

دکتر علی اکبر کلانتری